Aktualne zastosowanie hiperbarii tlenowej

Wskazania kliniczne refundowane przez NFZ:

Jednostki chorobowe o przebiegu ostrym

–– choroba dekompresyjna,

–– zatory gazowe,

–– zatrucie tlenkiem węgla,

–– martwicze zakażenie tkanek miękkich (beztlenowe i mieszane),

–– ostre niedokrwienie tkanek miękkich,

–– uraz mięśniowo-szkieletowy,

–– uraz wielonarządowy – zespoły kompartmentalne i następstwa urazów zmiażdżeniowych,

–– oparzenia termiczne (II stopień > 10% u dzieci i III stopień > 20% u dorosłych),

–– nagła głuchota idiopatyczna,

–– głuchota po urazie akustycznym

Schorzenia przewlekłe

–– popromienne uszkodzenie tkanek i narządów,

–– zespół stopy cukrzycowej,

–– zakażenie, martwica kikuta po amputacji,

–– zapalenie skóry i tkanki podskórnej,

–– rozlane, złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego,

–– owrzodzenia odleżynowe,

–– zapalenie i martwica kości,

–– przeszczepy skóry zagrożone martwicą,

–– rekonstrukcja tkanek zagrożona martwicą,

–– zakażenie rany pourazowej,

–– zapalenie mostka, śródpiersia pooperacyjne, niestabilność mostka, ropnie

"Badania jednoznacznie dowodzą, że wykorzystanie hiperbarii tlenowej pozwala ograniczyć interwencje chirurgiczne (14). Udowodniono, że terapia tlenem hiperbarycznym zwiększa przeżycie oraz redukuje liczbę amputacji w obrębie kończyn (15). Działanie tlenu hiperbarycznego przyspiesza gojenie ran poprzez pobudzenie neowaskularyzacji. Dowiedziono, że zwiększona podaż tlenu zwiększa zdolność komórek śródbłonka do podziałów mitotycznych (16, 17). Tlen hiperbaryczny pobudza również naskórkowanie rany (18). HBO zalecana jest także w przypadkach ostrego  niedokrwienia tkanek miękkich w wyniku: zespołów zmiażdżeniowych, przeszczepów zagrożonych
odrzuceniem oraz reinplantacji (7, 19). Efekt terapeutyczny HBO związany jest z poprawą przepływu krwi przez uszkodzone tkanki, zmniejszeniem obrzęku, a także redukują liczbę płytek krwi, które dodatkowo hamują przepływ (20). Hiperbarię tlenową stosuje się również jako metodę wspomagającą podstawowe leczenie chirurgiczne przy oparzeniach termicznych, chemicznych oraz elektrycznych (7). Udowodniono, że stosowanie HBO w oparzeniach redukuje obrzęk i wysięk z ran (7, 16, 21). HBO przyspiesza oczyszczanie rany. U pacjentów z powikłaniami infekcyjnymi
istotnym znaczeniem hiperbarii jest działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne (22). W leczeniu nagłej idiopatycznej głuchoty stosuje się hiperbarię tlenową wraz z wielokierunkowym leczeniem
farmakologicznym obejmującym leki reologiczne, steroidy oraz witaminy (3, 7, 23, 24)."

"Oprócz wyżej wymienionych zastosowań leczniczych, HBO coraz częściej jest wykorzystywana w innych dziedzinach medycyny np. kosmetyce i medycynie estetycznej. Udowodniono, że stosowanie hiperbarii tlenowej zmniejsza fotostarzenie skóry (29). W innym badaniu wykazano, że leczenie farmakologiczne grzybicy wsparte tlenoterapią hiperbaryczną prowadzi do zwiększenia skuteczności terapeutycznej (30). Stwierdzono, że u chorych z ostrym zespołem wieńcowym, poddanych terapii standardowej oraz jednorazowemu zabiegowi HBO znacząco skraca się czas trwania bólu. Zaobserwowano również istotne zmniejszenie wystąpienia intensywności zaburzeń rytmu oraz przewodnictwa serca, niższe były także poziomy markerów wskazujących na uszkodzenie mięśnia sercowego po zabiegu HBO (31). Badania doświadczalne przeprowadzone u chorych z udarem mózgu jednoznacznie wskazują na bardzo szybką poprawę stanu klinicznego po przeprowadzeniu serii zabiegów hiperbarii tlenowej (32).

Podsumowanie

Tlen, podobnie jak każdy lek, posiada szereg wskazań oraz przeciwwskazań do jego stosowania. Należy się również liczyć z wystąpieniem powikłań. W przypadkach nagłych, ratujących życie należy rozważyć, czy korzyści z zastosowania tlenu hiperbarycznego przewyższają skutki potencjalnych powikłań. Medycyna hiperbaryczna jest prężnie rozwijającą się gałęzią nauki. W Polsce oraz na całym świecie powstają nowe ośrodki lecznicze wykorzystujące tlen hiperbaryczny w celach terapeutycznych. Poszukuje się również ciągle nowych możliwości wykorzystania tej formy terapii."

Żródło:
Aktualne zastosowanie hiperbarii tlenowej
The current use of hyperbaric oxygen treatment

Jarosław Paprocki, Monika Gackowska, Marta Pawłowska, Alina Woźniak
Katedra Biologii Medycznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum w Bydgoszczy

Medycyna Rodzinna 2016; 19(4): 217-222